Đồng thuận cứu các dòng sông

14/03/2017 00:00

(TN&MT) - Ngày Quốc tế hành động vì các dòng sông 14/3 cất chung tiếng nói chống lại các dự án phát triển dưới nước mang tính phá hủy, đòi lại sức khỏe, yêu cầu chính sách quản lý công bằng và bền vững cho các dòng sông.

Tại Việt Nam, quản lý tổng hợp và hiệu quả lưu vực sông (LVS), trong đó, ưu tiên quản lý, bảo vệ, phát triển, khai thác và sử dụng tài nguyên nước (TNN) đang trở nên cấp bách và là thách thức lớn trong nước và khu vực. Do đó, sự thống nhất, nhất trí cao của các địa phương quanh lưu vực được xem là đột phá để giải cứu các dòng sông ô nhiễm.

BVMT sông cần sự đồng thuận của các địa phương
BVMT sông cần sự đồng thuận của các địa phương

3 lưu vực sông chung 1 phận

Việt Nam hiện có 108 LVS với 3.450 sông, suối, tổng lượng trung bình hàng năm khoảng 830 tỷ m3. Từ năm 2006 đến nay, Trung tâm Quan trắc môi trường, Tổng cục Môi trường triển khai 7 Chương trình quan trắc nước các LVS theo không gian và thời gian, bao gồm: LVS Nhuệ - Đáy 5 đợt; LVS Cầu 5 đợt; LVS Đồng Nai - Sài Gòn 4 đợt; LVS Mã - Chu 3 đợt; LVS Hồng - Thái Bình 3 đợt; LVS Vu Gia - Thu Bồn 3 đợt và nước các sông vùng Tây Nam Bộ 3 đợt.

Chất lượng môi trường nước các LVS được đánh giá thông qua chỉ số CLN (WQI). Theo kết quả tính toán giá trị WQI các LVS năm 2016 cho thấy, phần lớn chất lượng môi trường nước mặt ở thượng nguồn các LVS còn khá tốt.... Tuy vậy, đã có một số khu vực đầu nguồn có dấu hiệu ô nhiễm tại các thời điểm.

Ô nhiễm và suy thoái tập trung ở vùng trung lưu và hạ lưu, đặc biệt là các đoạn chảy qua khu vực đô thị, khu công nghiệp, làng nghề, nhiều khu vực ô nhiễm ở mức nghiêm trọng như đoạn các sông chảy qua nội thành trên LVS Nhuệ - Đáy, LVS Đồng Nai... chỉ có thể sử dụng được cho mục đích giao thông thủy, tưới tiêu và thậm chí, có đoạn ô nhiễm nặng.

LVS Cầu gồm địa giới 6 tỉnh và một phần Thủ đô Hà Nội. Kết quả quan trắc cho thấy, môi trường nước mặt LVS Cầu ô nhiễm cục bộ, bắt đầu từ đoạn chảy qua thị xã Bắc Cạn về hạ lưu các thông số BOD5, NH4 và TSS đã vượt Quy chuẩn quốc gia về chất lượng nước mặt.

Trên các sông khác thuộc LVS Cầu, môi trường nước sông Công, sông Ngũ Huyện Khê (Bắc Ninh) suy giảm, đặc biệt, tại điểm quan trắc Phú Cường, Cầu Huy Ngạc, Cầu Đa Phúc và Cầu Lộc Hà năm 2015, nước sông có thể sử dụng được cho mục đích cấp nước sinh hoạt, năm 2016, nước sông chỉ có thể sử dụng cho mục đích nuôi trồng thủy sản và các mục đích tương đương khác.

 LVS Nhuệ - Đáy bao gồm một phần Thủ đô Hà Nội và các tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Hòa Bình. Chất lượng nước của nhiều đoạn thuộc LVS Nhuệ - Đáy đã ô nhiễm tới mức báo động, đặc biệt, vào mùa khô, giá trị các thông số BOD5, COD, Colifom... tại các điểm đo đều vượt QCVN 08 của Bộ TN&MT. Môi trường nước trên LVS Nhuệ - sông Đáy tiếp tục ô nhiễm tại nhiều khu vực đi qua khu dân cư, làng nghề, cơ sở sản xuất công nghiệp. Nước sông Nhuệ (đoạn từ đoạn từ cống Liên Mạc đến Đồng Quan) và các sông nội thành vẫn ô nhiễm.

Theo thống kê của Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (C49), bình quân một ngày, LVS Đồng Nai tiếp nhận 480.000 m3 nước thải từ các KCN, KCX, các cơ sở sản xuất công nghiệp, làng nghề, chăn nuôi, cơ sở y tế..., trong đó, các KCN, KCX xả khoảng 120.000 m3 nước thải/ngày đêm.

Đồng thuận - yếu tố tiên quyết

Các chuyên gia cho rằng, sự đồng thuận giữa các Bộ ngành và địa phương được xem là điều kiện tiên quyết để quản lý, phát triển và sử dụng bền vững TNN trên LVS. Vì vậy, Chính phủ cần quy định  rõ ràng chức năng và nhiệm vụ Ủy ban LVS, để Ủy ban này có “quyền hạn” và “quyền lực” thực sự, đủ mạnh để thực hiện chức năng điều phối LVS hiệu quả.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng và Bộ TN&MT đã tiến hành lập các Quy hoạch thành phần liên quan cho cấp LVS. Đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch hệ thống thoát nước và xử lý nước thải khu vực dân cư, KCN thuộc LVS Nhuệ - Đáy đến năm 2030; quy hoạch hệ thống thoát nước và xử lý nước thải khu vực dân cư, KCN trên LVS Cầu đến năm 2030; Kế hoạch triển khai 3 Đề án BVMT LVS. Các Quy hoạch BVMT của 3 LVS đến năm 2020, Quy hoạch hệ thống thoát nước và xử lý nước thải khu vực dân cư, KCN thuộc lưu vực hệ thống sông Đồng Nai và Quy hoạch quản lý chất thải rắn trên 3 LVS đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Hiện nay, Luật BVMT năm 2014 cũng đã quy định rõ nội dung BVMT quy định rõ về kiểm soát và xử lý ô nhiễm môi trường nước LVS; trách nhiệm của các cơ quan liên quan đến BVMT LVS; quy định các nguồn thải vào LVS phải được quản lý phù hợp với sức chịu tải của sông, chất lượng nước sông và trầm tích phải được theo dõi và đánh giá; BVMT nước LVS phải gắn liền với bảo tồn đa dạng sinh học, khai thác và sử dụng nguồn nước sông.

Luật BVMT năm 2014 giao rõ trách nhiệm cho các cơ quan quản lý Nhà nước có liên quan, trong đó, UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm tổ chức BVMT nước LVS nội tỉnh, Bộ TN&MT chịu trách nhiệm tổ chức BVMT nước LVS liên tỉnh và sông xuyên biên giới. Bộ TN&MT có trách nhiệm tổng hợp thông tin về chất lượng môi trường nước, trầm tích các LVS, hàng năm, báo cáo Thủ tướng Chính phủ; xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án BVMT LVS liên tỉnh.

Đây được xem là cơ sở pháp lý quan trọng để các Bộ, ban ngành và địa phương cùng nâng cao trách nhiệm, chung tiếng nói quản lý và bảo vệ LVS, trong đó, có yếu tố về đa dạng sinh học trên các lưu vực.

Ngày Quốc tế hành động vì các dòng sông được thông qua bởi những người tham gia Hội nghị Quốc tế đầu tiền về Con người bị ảnh hưởng bởi các con đập vào tháng 3/1997 tại Curitiba, Brazil. Đại diện từ 20 quốc gia đã quyết định rằng, Ngày Quốc tế hành động vì các dòng sông sẽ diễn ra vào ngày 14/3 - Ngày Brazil hành động chống lại các con đập lớn. Mục tiêu của ngày này là cất chung tiếng nói chống lại các dự án phát triển dưới nước mang tính phá hủy, đòi lại sức khỏe cho các lưu vực sông, và yếu cầu chính sách quản lý công bằng và bền vững cho các dòng sông.

Phương Anh

 

 

(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Đồng thuận cứu các dòng sông
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO