Dòng Thu Bồn bao giờ bình yên?

Bức tử dòng sông

Sông Thu Bồn, đoạn chảy qua địa phận các huyện Nông Sơn, Duy Xuyên, Đại Lộc và thị xã Điện Bàn, TP. Hội An, là một trong những điểm nóng về tình trạng các ghe hút cát trái phép và chở cát quá tải.

Theo ông Trương Xuân Tý, Chi Cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Nam, hiện nay, ngành nông nghiệp đang chịu sức ép về sạt lở bờ sông. Thực tế, sông Vĩnh Điện sạt lở rất nhiều do vận chuyển cát.

Ông Bùi Văn Ba - Trưởng phòng Khoáng sản (Sở TN&MT Quảng Nam) cho biết, toàn tỉnh có 184 mỏ, điểm mỏ cát, sỏi được quy hoạch thăm dò, khai thác với tổng diện tích 1.777ha và trữ lượng dự kiến hơn 60 triệu mét khối. Hiện, có 35 giấy phép khai thác cát, sỏi còn hiệu lực với tổng diện tích gần 150 ha, trữ lượng 5,6 triệu m3, chủ yếu ở các tuyến sông Vu Gia, Thu Bồn, với tổng công suất khai thác khoảng 1,4 triệu m3/năm.

Thế nhưng, do cung không đủ cầu nên tình trạng khan hiếm cát, khiến giá cát tăng chóng mặt từ 130.000 đồng/m3 lên là 250.000 đồng/m3, vì thế cát tặc tiếp tục hoành hành trên các tuyến sông, nhất là dòng sông Thu Bồn.

Hàng chục ghe hút cát trái phép trên sông Thu Bồn bị bắt giữ

Rõ ràng, bên cạnh hoạt động khai thác cát lậu, tỉnh Quảng Nam đã cấp quá nhiều giấy phép khai thác khiến lòng sông ngày càng cạn kiệt nguồn cát. Khu vực hạ du theo quy định, địa điểm cấp mỏ cát lòng sông phải cách bờ tối thiểu 100m nhưng thực tế tại nhiều địa phương, có nơi chỉ cách bờ chỉ 70m. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây sạt lở bờ sông.

Phạt nhiều vẫn lộng hành?

Từ đầu tháng 6 đến nay, CSGT đường thủy (thuộc Phòng CSGT Công an tỉnh Quảng Nam) đã tăng cường tuần tra, kiểm tra và liên tiếp phát hiện, xử lý nghiêm nhiều ghe hút cát trộm và chở cát quá tải. Tuy vậy, tình trạng cát tặc và quá tải trên sông Thu Bồn, Vu Gia vẫn diễn biến phức tạp. Có thời điểm, trên một đoạn sông ngắn đoạn chảy qua xã Điện Phong (thị xã Điện Bàn), lực lượng Cảnh sát môi trường Công an tỉnh Quảng Nam đã “bắt tại trận” 5 ghe máy vỏ thép đang khai thác cát trái phép, “đục khoét” lòng sông.

Đại úy Lê Phan Minh Mẫn, Đội trưởng Đội CSGT đường thủy tỉnh Quảng Nam cho biết, 2 tháng qua, đơn vị đã xử lý hơn 100 tàu, ghe vi phạm về giao thông đường thủy trên sông Vu Gia - Thu Bồn.

Trong đó, 12 vụ vi phạm hút cát, sỏi trái phép với 14 phương tiện, còn lại các tàu vi phạm chở cát quá tải trên các tuyến sông, chủ yếu. Đến thời điểm hiện tại, Đội đã lập biên bản xử phạt gần 100 trường hợp tàu chở cát quá tải.

Thượng tá Lê Đình Xê - Phó trưởng Phòng CSGT Công an tỉnh Quảng Nam cho biết: Công tác bắt giữ hút cát trái phép trên các tuyến sông trong thời gian qua rất khó khăn. Bởi vì trước khi đối tượng sử dụng phương tiện hút cát đều tổ chức nắm tình hình và cử người canh gác theo dõi tại điểm neo đậu phương tiện chuyên dụng, trên cầu Câu Lâu, cầu Kỳ Lam và các cây cầu bắc qua sông Thu Bồn cùng nhiều địa điểm có thể tiếp cận tàu hút cát để cảnh báo cho đối tượng khi phát hiện lực lượng. Ngoài ra, các tàu này đều hoạt động vào đêm khuya, gây nhiều khó khăn, nguy hiểm cho công tác tuần tra. Nhưng đơn vị đã áp dụng nhiều biện pháp nghiệp vụ và qua đó đã bắt giữ được nhiều phương tiện vi phạm hút cát trái phép.

Thời gian tới, lực lượng chức năng sẽ tiếp tục tổ chức tuần tra, kiểm soát trên các tuyến sông và tăng cường bám sát địa bàn để bắt giữ xử lý nghiêm các trường hợp khai thác cát, sỏi trái phép. Đồng thời, kết hợp tuyên truyền sâu rộng cho người dân, doanh nghiệp về hành vi vi phạm, các chế tài xử lý, từng bước chấn chỉnh nạn khai thác cát trái phép để mang lại bình yên cho dòng sông Thu Bồn.

Bài & ảnh: Lan Anh