Công trình xây dựng sai phép: Chính thức được “phạt cho tồn tại”

   

  Thời gian gần đây, tình trạng xây dựng không phép, sai phép xảy ra tràn lan ở nhiều địa phương trên cả nước, nhất là ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, mà nguyên nhân là do buông lỏng trong việc quản lý trật tự xây dựng đô thị. Cách đây chưa lâu, Hà Nội đã ra tay xử lý không ít trường hợp các công trình xây dựng sai phép, tiêu biểu là việc “cắt ngọn” công trình nhà cao tầng số 9 Đào Duy Anh (quận Đống Đa), tòa nhà số 4 phố Đặng Dung, phá dỡ phần xây dựng vượt phép của tòa nhà chung cư ở phố Nguyễn Chí Thanh...

   

  Tuy nhiên, bộ mặt đô thị của Thủ đô vẫn chưa có cải thiện nào đáng kể. Một số tuyến phố mới mở như Kim Liên - Ô Chợ Dừa, Xã Đàn - Hoàng Cầu... lặp lại tình trạng nhà xây dựng hai bên đường thò thụt, lô nhô, rồi cả những ngôi nhà “siêu mỏng, siêu méo” rất mất mỹ quan dư luận xã hội, các cơ quan thông tấn báo chí phản ánh mà vẫn chưa thể xử lý triệt để. Vậy, khi Thông tư 02 cho phép hợp pháp hóa các trường hợp này bằng cách nộp tiền phạt thì việc quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn thành phố sẽ ra sao?

   

  Theo Thông tư 02, hành vi xây dựng sai phép, không phép, sai thiết kế được phê duyệt, sai quy hoạch xây dựng hoặc thiết kế đô thị được duyệt mà đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết định cưỡng chế phá dỡ theo quy định tại NĐ số 23/2009/CP nhưng chưa thực hiện; nếu xét thấy việc xây dựng không vi phạm chỉ giới xây dựng, không ảnh hưởng công trình lân cận, không có tranh chấp, xây dựng trên đất thuộc thẩm quyền sử dụng hợp pháp và trong quy hoạch đất này được phép xây dựng thì người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính xem xét, quyết định hủy quyết định cưỡng chế phá dỡ.

   

  Đồng thời, ban hành quyết định áp dụng bổ sung biện pháp khắc phục hậu quả thu hồi số lợi bất hợp pháp có được bằng 40% giá trị phần xây dựng sai phép, không phép đối với công trình nhà ở riêng lẻ và bằng 50% giá trị phần xây dựng sai phép, không phép, sai thiết kế được phê duyệt, sai quy hoạch xây dựng hoặc thiết kế đô thị được duyệt đối với công trình thuộc dự án đầu tư, hoặc công trình chỉ yêu cầu lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật xây dựng. Trường hợp theo quy định phải có giấy phép xây dựng, cơ quan cấp giấy phép xây dựng có trách nhiệm điều chỉnh hoặc cấp giấy phép sau khi chủ đầu tư chấp hành quyết định xử phạt hành chính, quyết định áp dụng bổ sung biện pháp khắc phục hậu quả.

   

  Thực tế, ngay sau khi ban hành, nội dung này đã vấp phải sự phản đối của dư luận. Nhiều ý kiến cho rằng đây là hình thức phạt cho tồn tại, hợp thức hóa công trình vi phạm mà đáng lẽ phải xử lý nghiêm minh. Dưới góc độ pháp lý, Thông tư với quy định cho phép “nộp phạt để tồn tại”sẽ mâu thuẫn với Luật Xây dựng và các quy định của pháp luật về quản lý, xử lý các công trình xây dựng sai phép, không phép. Hơn nữa, lại không quy định rõ trường hợp nào được nộp phạt, trường hợp nào sẽ bị tháo dỡ, thậm chí là thu hồi để xung công và kẽ hở này rất dễ bị lợi dụng. Còn dưới góc độ kinh tế, việc cho phép hợp pháp hóa những công trình sai phép sẽ giúp chủ đầu tư thu lợi lớn trong khi mức phạt lại không đáng kể, nhiều chủ đầu tư sẽ cố tình xây dựng sai giấy phép để được nộp phạt.

   

  Ngay sau đó, tại Thông cáo báo chí của Bộ Xây dựng ngày 12/3/2014, Bộ này cho biết, sau khi nhận những thông tin phản hồi, không đồng thuận về Thông tư 02, thì Bộ sẽ tích cực phối hợp với các Bộ, ngành hữu quan tiến hành rà soát để báo cáo Chính phủ. Trong trường hợp xét thấy còn có các quy định chưa thật sự phù hợp, Bộ này sẽ kịp thời đề xuất với Chính phủ sửa đổi, bổ sung cho phù hợp để đảm bảo kỷ cương trong quản lý trật tự xây dựng đô thị, cũng như tránh lãng phí các nguồn lực xã hội trong hoạt động đầu tư xây dựng. Tuy nhiên, đã đến thời điểm có hiệu lực mà Thông tư này vẫn không có sự điểu chỉnh.

   

   Còn nhớ cách đây hơn một tháng, trả lời về vấn đề này, TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Hà Nội cho rằng, công trình sai phép, không phép phát sinh chủ yếu do quản lý Nhà nước yếu kém. Nay, trong khi còn tồn đọng số lượng lớn công trình sai phạm chưa xử lý, nếu áp dụng quy định “phạt tiền cho tồn tại” sẽ là mâu thuẫn lớn về luật pháp. Ngoài ra, việc cho phép hợp thức công trình sai phép, không phép còn phá vỡ diện mạo kiến trúc đô thị.

   

  Theo một số chuyên gia khác, Thông tư là bước thụt lùi về quản lý đô thị và nó hết sức nguy hại khi tạo thói quen “nhờn” luật trong suy nghĩ của người dân lẫn những người thực thi công vụ.