Làm rõ thêm với Đại biểu Trương Trọng Nghĩa về hiện nay có tình trạng nhiều công trình xây dựng được chỉ định thầu cho một số ít doanh nghiệp, gây ra tình trạng lãng phí, thất thoát, kéo dài thời gian thi công, gây ra bức xúc trong dư luận… Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh: Quan điểm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu phải thanh tra, kiểm tra tất cả các công trình đầu tư xây dựng xem việc chỉ định thầu có đúng quy định pháp luật không.
Thứ hai là xem việc thực hiện đầu tư xây dựng các công trình đó có đúng quy trình pháp luật về đầu tư xây dựng quy định không. Và thứ ba, xem xét có việc thông đồng giữa nhà thầu, nhà tư vấn, thẩm định, thiết kế, với các cán bộ của cơ quan nhà nước để tăng khống khối lượng, tăng tổng đầu tư gây thất thoát vốn cho nhà nước. Tất cả vấn đề sai phạm sẽ được xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật.
Về việc thực hiện đầu tư các công trình hạ tầng giao thông bằng hình thức BOT, theo Phó Thủ tướng, trước hết phải khẳng định việc huy động các nguồn lực để đầu tư các công trình hạ tầng nói chung, đặc biệt là hạ tầng giao thông bằng hình thức BOT là một chủ trương rất đúng đắn của Đảng, Nhà nước nhằm huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, đặc biệt hạ tầng giao thông do nhu cầu vốn đầu tư lớn nhưng khả năng đáp ứng ngân sách còn hạn hẹp.
“Trong những năm qua cùng nguồn vốn đầu tư nhà nước, việc thu hút nguồn vốn đầu tư xã hội và lĩnh vực đầu tư hạ tầng giao thông đạt được kết quả quan trọng góp phần làm thay đổi diện mạo hạ tầng giao thông của đất nước và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia” - Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nói.
Theo Phó Thủ tướng, bên cạnh những dự án đầu tư theo hình thức BOT phát huy hiệu quả tốt thì không ít dự án bộc lộ nhiều hạn chế về chất lượng đầu tư thấp như các đại biểu đã nêu, mức phí cao, thời gian thu phí dài, đặc biệt vị trí đặt trạm thu phí chưa hợp lý, gây bức xúc dư luận, nhiều nơi đã phản ứng rất mạnh.
Trước tình hình trên, Thủ tướng Chính phủ đã nhiều chỉ đạo lập lại trật tự kỷ cương trong đầu tư xây dựng nói chung, đặc biệt đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông bằng hình thức BOT như yêu cầu Bộ Giao thông vận tải rà soát lại các dự án BOT để xác định đúng tổng mức đầu tư kiểm soát chất lượng công trình, từ đó xác định chi phí và thời gian thu phí hơp lý, cũng như giải pháp khắc phục bất cập về vị trí trạm thu phí nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích trước hết của nhà nước, nhà đầu tư và lợi ích người dân sử dụng dịch vụ đường bộ.
Về nhiệm vụ thời gian tới, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết: Thủ tướng Chính phủ yêu cầu trước hết hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến đầu tư xây dựng nói chung nhưng đặc biệt đầu tư theo hình thức hợp tác công tư nhằm huy động nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, đảm bảo công khai, minh bạch, khắc phục các kẽ hở làm thất thoát vốn, tài sản nhà nước. Như sửa đổi Nghị định 15 về hợp tác công tư, Nghị định 30 về lựa chọn nhà thầu, nghiên cứu soạn thảo Luật TPP trình Quốc hội thông qua.
Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát các dự án BOT và xử lý khắc phục những tồn tại như đại biểu Quốc hội và cử tri đã nêu. Xử lý nghiêm các sai phạm theo đúng quy định pháp luật.
Và trên cơ sở phát triển quy hoạch hạ tầng giao thông từng giai đoạn phải tiến hành xây dựng kế hoạch đầu tư hay nói cách khác là kế hoạch hóa đầu tư thực hiện quy hoạch để cân đối nguồn lực cho phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông. Trong đó xác định rõ tuyến đường các công trình đầu tư bằng hình thức BOT từ đó công bố công khai để nhà đầu tư, người dân biết và chúng ta tiến hành lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức đấu thầu và người dân biết để kiểm tra, giám sát.
“Chỉ đầu tư BOT trên các tuyến đường mới, không đầu tư trên các tuyến đường độc đạo, đảm bảo người dân có đủ sự lựa chọn trong việc sử dụng kết cấu hạ tầng giao thông” - Phó Thủ tướng nói.
Vấn đề thứ tư, Phó Thủ tướng cho rằng cần phải tăng cường công tác quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng đối với các dự án BOT. Từ khâu quy hoạch, kế hoạch, lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư, thiết kế kỹ thuật và tổng mức đầu tư đến quá trình thi công, nghiệm thu, bàn giao, đưa công trình vào khai thác, sử dụng, vận hành. Để đảm bảo giảm giá phí và giảm thời gian thu phí. Đồng thời đảm bảo chất lượng công trình, chống tiêu cực, thất thoát.
Về công tác đầu thầu, Phó Thủ tướng cho rằng sẽ thực hiện lựa chọn các nhà đầu tư bằng hình thức đấu thầu, đảm bảo tính công khai, minh bạch, cạnh tranh. Trước hết là tất cả các tuyến đường bộ Bắc - Nam và các tuyến đường sắp tới thi công đều phải thực hiện hình thức đấu thầu, không chỉ định thầu. Đồng thời xử lý nghiêm mọi vi phạm trong quá trình đầu tư xây dựng các công trình BOT theo đúng quy định của pháp luật.
Còn về hình thức đầu tư BT mà các đại biểu cũng rất quan tâm và như đại biểu Trương Trọng Nghĩa cũng đã nêu, gây thất thoát vốn và tài sản của Nhà nước, gây bức xúc trong dư luận và nhân dân trong thời gian vừa qua, Phó Thủ tướng Trịnh Dình Dũng cho biết, để khắc phục tình trạng trên, trước hết Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tất cả các bộ, ngành, địa phương liên quan rà soát tất cả các dự án BT đang triển khai, xem xét việc quản lý, thực hiện đầu tư các dự án BT trong việc tuân thủ các quy định của pháp luật như xác định giá trị, quyền sử dụng đất giao cho nhà đầu tư tại thời điểm giao đất. Giá trị công trình BT, xem có đúng với đầu tư không hay nâng khống khếch lợi...
Chính phủ cũng sẽ hoàn thiện pháp luật liên quan đến đầu tư xây dựng trong đó có quy định về đầu tư bằng hình thức BT, theo hướng kiểm soát chặt chẽ quá trình đầu tư xây dựng. Đảm bảo tính công khai, minh bạch trong lựa chọn nhà đầu tư. Đảm bảo xác định đúng giá trị tài sản, giá trị quyền sử dụng đất. Chống thất thoát, lãng phí vốn, tài sản của Nhà nước.
Ngoài ra có cơ chế để khuyến khích các địa phương chủ động bố trí nguồn vốn để giải phóng mặt bằng. “Tạo quỹ đất sạch tại các dự án đô thị để đấu giá, thay vì chúng ta chỉ thầu hoặc đầu tư bằng hình thức BT. Tạo nguồn vốn đầu tư trực tiếp để xây dựng các công trình hạ tầng giao thông. Bởi vì, đấu giá theo Luật Đất đai, đấu giá được đất phải có đất sạch. Cái này cũng cần tiếp tục nghiên cứu để điều chỉnh, sửa đổi pháp luật. Đó là những vấn đề đại biểu quan tâm…” – Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nói.
