Cháy rừng ngập nước: Mối đe đe dọa lớn với Campuchia

Tonle Sap được biết đến là trung tâm kinh tế và văn hóa của Campuchia. Đây cũng là trung tâm của ngành thủy sản nước ngọt với các hồ lớn nhất Đông Nam Á và khu vực đất ngập nước sản xuất lớn trên thế giới. Các khu vực rừng ngập nước và vùng ngập lũ đó bao quanh hồ cung cấp thức ăn cũng như nơi cư trú cho cá sinh sản. Theo Cục Quản lý nghề cá, phần lớn cá xuất phát từ hồ Tonle Sap cung cấp hơn 75% lượng protein trong chế độ ăn của người dân Campuchia.

Tuy nhiên, Tonle Sap đang là mục tiêu đe dọa từ cả hai yếu tố tự nhiên và nhân tạo. Khi dân số và nền kinh tế Campuchia phát triển, cạnh tranh về tài nguyên thiên nhiên của các hồ cũng tăng mạnh. Việc bù trừ rừng cho lúa ngập nước đã có tác động trực tiếp đến việc lựa chọn cá cũng như động vật hoang dã.

Cháy rừng ngập nước ở cộng đồng Balot xảy ra ngày 16/4/2016. Ảnh: IUCN

Từ tháng 3 - 6/2016 mực nước trong Sap bị ảnh hưởng ở mức thấp kỷ lục do nhiệt độ cực đoan và hạn hán. Nhất là vụ cháy rừng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến tất cả ba địa điểm trong vùng Tonle Sap, nơi mà IUCN/FACT EU tài trợ dự án bảo tồn cá. Khu vực Prek Toal Ramsar, đó là nhà cho thuộc địa chim nước lớn nhất Đông Nam Á đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi đặc biệt cả hai vụ cháy rừng và xâm lấn của các ngư dân trong quá trình tìm kiếm các ngư trường.

Nguyên ngân dẫn đến đám cháy rừng ổ thứ nhất xung quanh hồ Tonle Sap do việc sử dụng khói mật ong thu hoạch, đốt củi, nấu ăn và để lại cháy không thể giám sát. Đám cháy thứ hai diễn ra có chủ ý do nông dân đốt rừng để chuyển đổi lúa ngập nước, động vật săn bắn, hoặc để thiết lập lưới đánh cá dài qua các kênh sông.

Rừng ngập nước ở cộng đồng Balot sau khi bị đốt. Ảnh: IUCN

Teur Sok, Trưởng phòng Thủy sản cộng đồng cho biết: "Chúng tôi thực sự bận rộn với kiểm soát lửa rừng gần đây. Cháy rừng xảy ra hàng ngày và hầu hết là người dân gây ra cháy rừng ngập nước để chuyển đổi đất nông nghiệp ".

Cháy rừng là một mối đe dọa chính đối với rừng ngập nước ở Campuchia. Khi khu vực sinh sản và cơi cư trú cho cá cũng như các loài chim nước đang bị đe dọa, sự mất mát của rừng ngập nước sẽ dẫn đến giảm số lượng ở cả cá và các loài chim nước. Theo Tiến sĩ Andrew McDonald tại Đại học Texas, nếu việc đốt rừng lặp đi lặp lại sẽ dẫn đến rừng ngập nước được thay thế bởi các loài cỏ, môi trường sống sẽ dần chuyển vào vùng đồng cỏ ngập nước.

Tuyết Chinh