Cần bảo vệ "thành lũy" vững chắc nơi cửa biển Nghệ An

“Bức tường xanh” chắn sóng, chắn gió

Có dịp đi qua những nơi đây, ai cũng có thể chứng kiến một màu xanh bạt ngàn tạo thành “bức tường xanh” chắn sóng, chắn gió tại cửa biển từ phía cù lao mãn đê Hưng Hòa (TP Vinh) ven theo con đê sông Lam điểm cuối là Cửa Hội rồi vùng bãi Ngang, bãi Dọc Nghi Lộc, Diễn Châu, Quỳnh Lưu. Rừng phòng hộ ngập mặn ven biển ở các địa phương nói trên không chỉ góp phần làm giảm sự tác động của biển đổi khí hậu mà còn cân bằng môi trường sinh thái cho đời sống người dân.

Rừng phòng hộ ngập mặn được trồng tại xã Nghi Quang, Nghi Lộc

Từ những năm cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, nước biển xâm thực, gây nên hiện tượng sạt lở nghiêm trọng dọc theo các địa phương ven biển của tỉnh Nghệ An. Không có cây xanh, đê ngăn mặn quá yếu…là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng nói trên. Phủ xanh bãi sình lầy, đầm nước nơi cửa biển là một trong những yêu cầu cấp bách phải làm để cân bằng hệ sinh thái. Chính vì vậy, năm 1997, khi có dự án trồng rừng ngập mặn của Hội chữ thập đỏ Nhật Bản tài trợ, Đan Mạch, tỉnh Nghệ An đã chỉ đạo các địa phương ven biển khẩn trương triển khai thực hiện. Sau những năm đầu thực hiện dự án, các địa phương như Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Nghi Lộc, Cửa Lò, TP Vinh, Hưng Nguyên đã triển khai trồng được gần 1.500 ha rừng ngập mặn. Với tốc độ phủ xanh nhanh chóng, chỉ sau 3 năm, rừng ngập mặn đã cao gần 1m so với mặt nước. Đây cũng là môi trường sống lý tưởng cho các loài thủy sinh dưới những tán cây. Ngoài ra, với độ che phủ dày, nhiều loài chim đã quần cư về đây để sinh sôi, phát triển thành bầy đàn, tạo đa dạng về mặt sinh học. Hàng chục Km tuyến đê biển của huyện Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Nghi Lộc…đã được che chắn, bảo vệ, tạo cảnh quan yên bình cho mỗi vùng quê.

“Cách đây gần 20 năm, chính quyền xã đã phát động bà con ở đây trồng rừng ngập mặn. Ban đầu, người dân không lấy gì mặn mà vì nghĩ rằng việc trồng cây ở bãi sình lấy khó phát triển được. Sau nhiều năm, thấy cây tươi tốt, lại tạo môi trường sống cho nhiều loại tôm, cua, ốc, chim trời về trú ngụ, người dân mới thấy được giá trị của việc trồng rừng ban đầu. Cũng từ ngày có rừng ngập mặn được phủ xanh, người dân chúng tôi không còn phải chịu cảnh sơ tán cả gia đình nơi khác mỗi mùa mưa bão về. Có rừng phòng hộ như vậy, cảnh quan môi trường cũng sạch sẽ, thoáng mát. Bây giờ, người dân chúng tôi cũng bớt phải lo cảnh nước biển dâng gây sạt lở, xâm thực như trước nữa” – Ông Ngô Văn Dương, một người dân ở xã Diễn Kim (Diễn Châu) cho biết. Cũng tại huyện Diễn Châu, nhờ hưởng lợi từ dự án trồng rừng ngập mặn nên các địa phương vùng bãi Ngang ở đây đã giảm thiểu được thiên tai do thời tiết gây ra hàng năm. Việc bảo vệ, giữ rừng phòng hộ ven biển là nhiệm vụ quan trọng của các cấp, ngành, tổ chức chính trị xã hội.

Báo động tình trạng lấn chiếm rừng phòng hộ ven biển

Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, việc xâm lấn rừng phòng hồ để đào, đắp hồ nuôi tôm trên địa bàn đang ở mức báo động. Tại huyện Quỳnh Lưu, tình trạng người dân tự ý lấn chiếm, phá rừng phòng hộ để nuôi tôm đang diễn ra khá phổ biến. Để giải quyết tình trạng này, các ngành chức năng cũng đã vào cuộc, ngăn chặn nhưng xem ra vẫn chưa thể dứt điểm.

Nhiều hộ nuôi tôm ở huyện Quỳnh Lưu sản xuất trên đất rừng phòng hộ

Dọc theo sông Mơ chảy qua địa phận các xã Quỳnh Thanh, Quỳnh Lương, Quỳnh Yên, Quỳnh Minh có khoảng trên 20ha rừng phòng hộ ngập mặn. Trong vòng 2-3 năm trở lại đây, nhiều diện tích rừng ngập mặn ở Quỳnh Lưu đang ngày càng có chiều hướng giảm xuống. Sau khi có dự án trồng rừng ngập mặn ven biển do Nhật Bản và Đan Mạch tài trợ, huyện Quỳnh Lưu đã trồng được trên 500ha cây Sú, Vẹt… Thế nhưng, đến thời điểm hiện nay, theo thống kê sơ bộ thì chỉ còn khoảng 500ha rừng phòng hộ ngập mặn. Nguyên nhân cũng do người dân tự ý xâm lấn, cải tạo để nuôi tôm thẻ chân trắng.

Một người dân ở xã Quỳnh Lương, Quỳnh Lưu cho biết: “Rừng phòng hộ ngập mặn ở địa phương góp phần rất lớn trong việc phòng, chống bão lũ và nước biển dâng cao. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, nhiều hộ tự ý chặt phá cây để đào đắp hồ nuôi tôm không chỉ ảnh hưởng đến môi trường sống mà còn làm biến đổi dòng chảy sông Mơ. Rất mong các cơ quan chức năng vào cuộc ngăn chặn tình trạng này để giữ nguyên hiện trạng rừng ngập mặn tại địa phương chúng tôi”. Cũng theo người dân, để xảy ra tình trạng nói trên cũng một phần do khâu quản lý về mặt nhà nước của các cấp chính quyền địa phương chưa kịp thời, chặt chẽ.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Nguyễn Xuân Dinh, Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Quỳnh Lưu cho biết: Sau khi nhận được phản ánh một số hộ dân tại xã Quỳnh Thanh tự ý lấn chiếm rừng phòng hộ để nuôi tôm trong thời gian qua, UBND huyện đã thành lập đoàn kiểm tra xuống tận cơ sở để xác minh, làm rõ. Trước mắt, việc người dân tự ý xâm lấn rừng phòng hộ như vậy là vi phạm pháp luật. Địa phương cũng đã tiến hành xử lý hành chính đối với các trường hợp tự ý lấn chiếm rừng phòng hộ ngập mặn trên địa bàn.

Thiết nghĩ, việc tạo dày thêm “bức tường xanh” ở các địa phương ven biển của tỉnh nhà trong thời gian qua là việc làm cần thiết. Thế nhưng, để người dân tự ý lấn chiếm rừng phòng hộ ngập mặn không chỉ gây mất ANTT mà còn ảnh hưởng đến môi trường sống. Vì vậy, trước mắt cần phải có chế tài xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm, tránh để tình trạng người dân ồ ạt phá rừng phòng hộ nuôi tôm trên địa bàn Quỳnh Lưu nói riêng và toàn tỉnh nói chúng. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia bảo vệ rừng phòng hộ ngập mặn cần được đẩy mạnh hơn nữa.

Bài & ảnh: Đ. Tiệp – Tr. Ngọc