Bộ trưởng Trần Hồng Hà: Kinh nghiệm thế giới, nhận chìm là phương án có thể chấp nhận

Bộ trưởng cho biết: Đây là cơ hội chính thức để ông trả lời, cung cấp cho các cơ quan báo chí cũng như người dân những thông tin chính xác khoa học nhất cũng như quan điểm của Bộ TN&MT về việc nhận chìm hơn 1 triệu m3 bùn tại vùng biển Vĩnh Tân.

Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà trả lời phỏng vấn phóng viên báo chí tại buổi Họp báo Thường kỳ Chính phủ chiều 3/8. Ảnh:Việt Hùng

Bộ trưởng cho rằng ở đâu đó, có người dân còn nhầm lẫn vật chất nạo vét từ khu quanh cảng Vĩnh Tân 1 là chất thải. Trên thực tế hiện nay về thuật ngữ, Luật biển quốc tế, Công ước London (công ước này Việt Nam chưa tham gia), luôn quan niệm các vật chất nạo vét từ biển là tài nguyên và khuyến cáo cố gắng xem xét tái sử dụng tài nguyên này.

Vấn đề thứ hai liên quan đến cấp cấp phép của Bộ TN&MT. Bộ trưởng cho biết vấn đề đánh giá tác động môi trường từ năm 2014, theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2005 đã thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường.

Và theo Luật Tài nguyên và môi trường biển, Bộ trưởng cho biết: Chúng ta xem xét việc nhận chìm này, thứ nhất là hài hoà với luật biển quốc tế, đặc biệt chú ý làm sao bảo đảm đánh giá tác động từ hoạt động này với biển, Tài nguyên môi trường biển.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng thông tin: Trước đó, các hoạt động nhận chìm các vật chất nạo vét ở biển vẫn diễn ra, như quá trình xây dựng cảng Cái Lân, gần đây nhất là xây cảng Lạch Huyện, đều làm thế, có tính toán đánh giá tác động.  “Hàng năm việc nạo vét, duy tu bảo dưỡng các luồng lạch vẫn diễn ra, đây là vấn đề cần làm chặt chẽ hơn dưới góc độ môi trường và đánh giá tác động hệ sinh thái biển theo Luật biển” – Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói.

Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà (bìa phải) tại buổi họp báo chiều 3/8. Ảnh: Việt Hùng

Và như vậy, theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, Bộ TN&MT đã thực hiện theo Luật Tài nguyên môi trường biển một cách chặt chẽ hơn. Bộ trưởng nhấn mạnh: “Chúng tôi đã xem toàn bộ đánh giá tác động môi trường. Chúng tôi cũng đã xem xét có vấn đề gì tại thời điểm đó chưa đánh giá chặt chẽ, nhận chìm thì lần này nhìn nhận xem xét toàn diện, khoa học bài bản hơn”.

Bộ trưởng cũng cho biết, quan điểm của Chính phủ, Bộ TN&MT trước tiên là không đánh đổi môi trường. Tuy nhiên, cũng có quan điểm nữa là trung tâm nhiệt điện đã quy hoạch từ năm 2007, môi trường cũng phải hài hoà với phát triển, để bảo đảm thực hiện quy hoạch bền vững. Bộ TN&MT dựa trên pháp luật, các cơ sở khoa học xác đáng để tiến hành.

Và như vậy, theo Bộ trưởng giấy phép có mấy bước thực hiện nhận chìm. Theo đó, đã có xem xét tác động môi trường từ năm 2014, thời điểm đó có tồn tại do quy định pháp lý năm 2005 về nhận chìm chưa được quan tâm nhiều và chưa có giải pháp chặt chẽ như hiện nay. Giấy phép phải bảo đảm khảo sát đánh giá toàn bộ hiện trạng môi trường biển.

Trên thực tế, chủ đầu tư dự án đó đã có báo cáo đầy đủ… qua cơ quan có năng lực như Viện Tài nguyên môi trường biển đã khảo sát 300 ha, chứ không phải 30 ha và như vậy đã có số liệu về hệ sinh thái.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, dưới góc độ người dân, báo chí, các nhà khoa học quan ngại thì Bộ TN&MT có trách nhiệm kiểm chứng lại. Như vậy, việc đó đã được Viện Hải dương học Nha trang mà ngay trong giấy phép cấp phép cho nhận chìm đã ghi là Viện Hải dương học Nha Trang, đơn vị thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, là cơ quan độc lập đánh giá hiện trạng môi trường, đánh giá tất cả các tác động của quá trình nạo vét, nhận chìm.

Và quá trình đó, hiện nay, Viện Hải dương học Nha Trang đã thực hiện xong khảo sát, công bố hoàn toàn trên cổng thông tin điện tử. Bộ TN&MT đã đối chứng, kiểm chứng lại số liệu của doanh nghiệp, thời điểm thực hiện vào năm 2012. "Tôi cho rằng thời điểm đó với hiện trạng bây giờ có thể khác nhau. Chính vì vậy Bộ TN&MT đã yêu cầu đánh giá lại toàn diện hiện trạng môi trường" - Bộ trưởng cho hay.

Ngoài ra, theo Bộ trưởng, việc Viện Hải dương học Nha Trang báo cáo không có nghĩa là Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam báo cáo, vì Chính phủ đã giao Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tập hợp các nhà khoa học đánh giá toàn diện.

Và như vậy kết quả mà Viện Hải dương học Nha Trang mới báo cáo hiện trạng môi trường và hệ sinh thái, các cái khác có tiếp cận khác nhau. Các nhà khoa học Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã xem xét lại trên cơ sở khoa học. Sẽ xem xét các mô hình vật chất, các mô hình toán, cơ lý hoá, xem xét, rà soát lại toàn bộ để xem các dự báo phân tích có chính xác không. Còn Bộ TN&MT tiếp cận theo giác độ khác. Bộ trưởng cho biết hiện có 22 nhà khoa học trong hội đồng, gồm các nhà khoa học đầu ngành các lĩnh vực.

“Và tôi cũng xin nói: Các nhà khoa học ở Hội đồng của Bộ TN&MT không nhà khoa học nào mạo danh cả. Nếu có mạo danh thì là về bên tư vấn, thuộc trách nhiệm pháp lý của nhà đầu tư và bên tư vấn, không phải trách nhiệm cơ quan quản lý Nhà nước” - Bộ trưởng Trần Hồng Hà khẳng định.  

Lãnh đạo một số đơn vị trực thuộc Bộ TN&MT tham dự buổi họp báo chiều 3/8. Ảnh: Việt Hùng

Và như vậy việc hiện nay Viện Hàn lâm Khoa học và Công  nghệ Việt Nam đang làm đánh giá cơ sở khoa học toàn diện vấn đề. Bằng cách này, hiện Bộ TN&MT đang triển khai đánh giá mô hình mô phỏng, dự báo đánh giá lan truyền mặt tầng đáy, chiều gió thuỷ triều…

Theo Bộ trưởng, Bộ TN&MT cũng đã xác lập hệ thống qua Viện Hải dương học Nha Trang, quan trắc các tầng nước, các vị trí. Như vậy, việc chúng tôi đang làm là hiện nay, giả sử có hoạt động diễn ra, chúng tôi có thể đánh giá được tác động ngay từ hoạt động đầu tiên…

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng cho biết thêm: Quan điểm Chính phủ là phải lấy môi trường trước hết, hoạt động phát triển kinh tế và môi trường phải hài hoà. Chúng ta đang đứng trước vấn đề bức xúc hiện nay là tiến độ dự án này có đáp ứng cân bằng năng lượng cung cấp cho các tỉnh phía Nam. Mà theo dự báo từ năm 2018 trở đi, phía Nam thiếu năng lượng. Thứ hai là hợp đồng kinh tế, nếu trong trường hợp có chậm trễ mỗi ngày tính toán, bên có lỗi bị phạt 620.000 USD, đặt ra nhiệm vụ cho EVN, Bộ Công Thương và các bên là cần phải lựa chọn phương án nào tốt nhất.

“Tôi cho rằng để đảm bảo về môi trường thì Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam vẫn phải đánh giá và tiếp tục đánh giá. Về lâu dài, nhu cầu nhận chìm, nhu cầu duy tu bảo dưỡng cả trung tâm này còn rất lớn” - Bộ trưởng nói.

Trên thực tế qua kinh nghiệm thế giới, đây là phương án có thể chấp nhận, khả thi, bên cạnh phương án dùng  tài nguyên phục vụ lấn biển, phòng chống sạt lở. Nhưng các việc đó phải bài bản để bảo đảm về kinh tế nhưng không ảnh hưởng môi trường.

Song song với các biện pháp đó thì Viện Hải dương học Nha Trang tiếp tục đặt vấn đề Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam giúp cho việc xác định cơ sở khoa học đối với khu vực đó bảo đảm quy hoạch tính toán lâu dài cho việc tồn tại và phát triển lên đến khoảng 70 năm cho cả khu vực nhiệt điện Vĩnh Tân này.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng cho biết Bộ TN&MT cũng kiến nghị Chính phủ xem xét vấn đề sạt lở bờ biển ở Bình Thuận và vấn đề lấn biển, xây dựng cảng biển ở khu vực Bình Thuận của các dự án khác để thực hiện việc nhận chìm này.

Ngoài ra, theo Bộ trưởng, ngay cả phương án giải quyết tình thế hiện nay là chúng ta cần thời gian để làm thật tốt việc đánh giá môi trường đồng thời cũng cần đảm bảo hài hòa với những cam kết về tiến độ và kinh tế của dự án…  

Việt Hùng(ghi)