(TN&MT) - Bãi rác Cẩm Hà, thôn Bàu Ốc Thượng, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam từ lâu đã quá tải, gây ô nhiễm nghiêm trọng, làm khổ cả người sống lẫn... người chết. Hàng trăm hộ dân kiến nghị xem xét quy hoạch chuyển đổi địa điểm, nhưng chính quyền cũng đành “bó tay” vì thiếu kinh phí.
Vùi người sống, lấp người chết
Bãi rác Cẩm Hà rộng khoảng 2 hecta, nằm trên địa bàn thôn Bàu Ốc Thượng, phường Cẩm Hà, thành phố Hội An. Đây là nơi xử lý chôn lấp rác thải của thành phố, công suất xử lý 100 tấn rác/ngày, đảm bảo xử lý rác thải cho 13 xã, phường của Hội An xanh - sạch - đẹp.
Thế nhưng, hiện nay bãi rác Cẩm Hà đang khiến người dân sinh sống xung quanh khốn khổ. Qua 33 năm tồn tại, với công nghệ chôn lấp cũ kỹ nay bãi rác đã trở nên quá tải. Có thể hình dung bãi rác Cẩm Hà giờ đây như một dãy núi rác khổng lồ, cao ngất chứa chất hàng nghìn thứ rác thải hỗn tạp, kể cả rác độc hại nguy hiểm chưa qua xử lý từ khắp nơi đổ về. Cả khu vực rộng lớn nồng nặc một thứ mùi hôi thối bốc lên. Chỉ đứng khoảng 10 phút ở cổng bãi rác chúng tôi đã xây xẩm, choáng váng. Nhìn từ xa, núi rác ở Cẩm Hà đã vượt 3 – 4 mét chiều cao của tường rào chắn xung quanh. Lượng rác đổ về quá lớn trong khi thiếu các biện pháp hạn chế ô nhiễm, hàng nghìn hộ dân của các thôn Bàu Ốc Thượng, Bầu Ốc Hạ, Bến Trễ…(xã Cẩm Hà) đành gồng mình chống chọi.
Ông Ngô Minh (thôn Bến Trễ, xã Cẩm Hà) bức xúc: “Sống gần bãi rác là một cực hình. Ruồi nhặng sinh sôi nhiều. Kinh khủng nhất là mùa gió nồm, hướng thổi trực tiếp về khu dân cư, không ai chịu nổi. Nước giếng ở đây mùa nào cũng đục lờ mờ có khi chuyển màu xanh tím và hôi rất khó dùng. Hầu hết người dân đều phải dùng nước ngầm. Nghe nói có chủ trương cấp nước sạch về cho dân nhưng đến giờ chúng tôi vẫn chưa thấy. Cứ thế này thì nguy cơ bệnh tật là điều khó tránh khỏi.”.
Bãi rác Cẩm Hà nằm sát Nghĩa địa Bàu Thượng, khiến nguồn nước và không khí càng ô nhiễm nghiêm trọng. Những hôm trời mưa, nước mưa hòa nước thải từ bãi rác rò rỉ chảy tràn ra khu vực nghĩa địa, ra đường, nồng nặc mùi hôi thối. Đã nhiều lần người dân nơi đây kiến nghị lên chính quyền yêu cầu quy hoạch bãi rác xa khu dân cư và nghĩa địa nhưng ngày ngày, hàng chục xe chở rác vẫn ra vào bãi rác, núi rác vốn đã cao nay càng cao ngất ngưởng và người dân chỉ còn biết kêu trời.
Ông Nguyễn Quý - Giám đốc Công ty Công trình công cộng Hội An thừa nhận: Bãi rác thành phố được quy hoạch với diện tích gần 2 ha ngay từ những năm 1980, nên đến nay có nhiều hạn chế. Hơn nữa, việc mở rộng thu gom rác trên toàn địa bàn khiến khối lượng rác mỗi ngày lên đến hơn 100 tấn. Trung bình mỗi ngày thành phố Hội An đón gần 2000 du khách trong và ngoài nước đến tham quan và lưu trú. Cùng với lượng rác thải của người dân thì áp lực từ rác thải của du khách ở các khách sạn, nhà hàng cũng khiến bãi rác Cẩm Hà càng trở nên quá tải, ô nhiễm triền miên. Trong khi đó, đơn vị hầu như mới chỉ xử lý thô bằng cách san ủi và phun thuốc diệt ruồi muỗi, chứ chưa có bãi chôn lấp đúng chuẩn để ngăn ngừa ô nhiễm, bốc mùi. Người dân ở đây phải sống chung với 3 ô nhiễm: nguồn nước, không khí và đất đai.
Thiếu kinh phí
Ông Nguyễn Văn Hiền - Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) TP. Hội An cho rằng: Tại bãi rác Cẩm Hà, rác thải chưa qua phân loại lại không được ép, không được phủ đất gây phát tán mùi hôi ra môi trường; quá trình phân hủy chất hữu cơ có trong rác thải đã sinh khí có mùi hôi gây khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân; không có lớp chống thấm và hệ thống thu gom nước rỉ rác nên có nguy cơ làm ô nhiễm nguồn nước ngầm với môi trường xung quanh…
Việc xử lý môi trường bãi rác hết sức phức tạp, khó khăn, đòi hỏi phải áp dụng khoa học công nghệ, thiết bị hiện đại, cũng như nguồn kinh phí đầu tư thỏa đáng, trong khi nguồn lực của thành phố còn hạn chế. Bên cạnh đó, bãi rác thành phố đã quá tải nhưng trên địa bàn hiện không còn quỹ đất để xây dựng một bãi rác hợp vệ sinh mới, đáp ứng nhu cầu thải, bỏ rác của người dân. Năm 2012, Phòng TN & MT thành phố xúc tiến triển khai dự án xây dựng nhà máy xử lý rác thải Hội An với kinh phí gần 120 tỷ đồng nhưng đến nay chưa nhận được đầu tư.
Hiện, thành phố Hội An và các đơn vị hữu quan đang triển khai kế hoạch thực hiện phân loại rác thải tại nguồn ở 4 phường thí điểm là Minh An, Sơn Phô, Tân An và Cẩm Phô; đồng thời có kế hoạch vận hành chính thức Nhà máy xử lý rác thải thành phân Compost bằng phương pháp xử lý sinh học lên men hiếu khí tại thôn Bầu Ốc Thượng, xã Cẩm Hà. Tuy nhiên do ý thức của người dân chưa cao nên việc phân loại rác thải tại nguồn để xử lý chất thải rắn vẫn còn nhiều khó khăn.
Trước tình hình ô nhiễm của bãi rác Cẩm Hà và sức ép về môi trường của một thành phố du lịch, ông Hiền cho biết: “Thành phố đã cố gắng chỉ đạo việc phân loại rác thải tại nguồn một cách đồng bộ, từ mỗi hộ đến cấp xã, phường, doanh nghiệp đóng trên địa bàn. Tuy nhiên, khó khăn nhất là kinh phí, bởi đầu tư cho môi trường tại một thành phố du lịch tương đối cao.
Trước mắt, đơn vị chọn giải pháp vận chuyển một khối lượng rác lên bãi rác Đại Hiệp (Đại Lộc, Quảng Nam) để xử lý tránh tình trạng quá tải ở địa phương; đồng thời cho làm bờ rào, trồng cây xanh quanh khu vực bãi và tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân cách phân loại rác ngay tại nguồn.
Đô thị cổ Hội An vừa được đón nhận danh hiệu Giải vàng Thành phố được yêu thích nhất thế giới do tạp chí Wanderlust (Anh Quốc) trao tặng. Chính quyền Hội An đang đề ra mục tiêu xây dựng Hội An trở thành đô thị sinh thái đầu tiên của Việt Nam vào năm 2030, phát triển bền vững dựa trên sự tổng hòa 3 yếu tố: kinh tế bền vững, môi trường bền vững và xã hội bền vững.
Thế nhưng, Hội An cũng đang đối diện với rất nhiều vấn đề cần giải quyết như nước thải, chất thải không được xử lý từ các hoạt động du lịch thương mại. Để thực hiện thành công mục tiêu này, thành phố Hội An cần có sự đầu tư thích đáng cho vấn đề môi trường và trước mắt cần xử lý dứt điểm tình trạng quá tải, ô nhiễm tại bãi rác Cẩm Hà, để cải thiện chất lượng môi trường sống của người dân nơi đây.
Bài & ảnh: Lan Anh – Ni Na
